Genel Araştırma

Gelişen teknolojiler, artan nüfus ile toplu taşımaların yetersiz kalması, hayat temposunun hızlanması gibi faktörler dikkate alındığında günümüzde otomobiller lüks yerine ihtiyaç haline gelmiş bulunmaktadır. 2015 TÜİK (Türkiye İstatistik Kurumu) verilerine göre Türkiye’nin güncel nüfusu yaklaşık olarak 78 milyon olarak hesaplanmıştır, buna karşılık ülkede trafiğe kayıt sayısı yaklaşık olarak 18 milyondur. Bu veriler ile yapılan hesaplamalar her 100 kişiden 23 kişinin araç sahibi olduğunu göstermektedir. Ortalama bir ailenin nüfusu 4 kişi olduğundan neredeyse her ailede bir araç bulunduğu söylenebilmektedir. Otomobil piyasasında geçmişten günümüze büyük atılımlar gerçekleşmiştir ve her geçen gün gerçekleşmeye devam etmektedir. Hal böyle olunca yeni otomobil alacak kişilerin kafasında oldukça fazla soru işareti oluşmaktadır. Bu sorulardan bazıları; hangi marka otomobil daha iyi, hangi model araçlar daha uygun, otomobillerde olması gereken ideal özellikler nelerdir, en iyi fiyatla en yüksek konforu ve kaliteyi hangi otomobil sunmaktadır şeklindedir. Aracın markası, modeli, kullanılan teknolojiler, tasarım özellikleri elbette oldukça önemlidir; ancak araç satın almayı düşünen kullanıcıların asıl sorunu, bu özelliklere karar verdikten sonra yakıt tipinin belirlenmesidir. Kullanıcılar tarafından uzmanlara en sık yöneltilen soru; “sıfır otomobil alınırken dizel araçları mı yoksa benzinli araçları mı tercih etmek daha iyidir?” sorusudur ve günümüz şartları dikkate alındığında bu soru oldukça yerindedir. Çünkü bir otomobilin en büyük masrafı şüphesiz ki yakıt masrafıdır. Dizel ve benzinli araçlar arasında yakıt tüketimi (100 km’de ortalama kaç lt yakıt harcadıkları), performansları, periyodik bakım masrafları, parça değişim masrafları gibi temel farklılıklar bulunmaktadır. Bu makalede dizel ve benzinli araçların çalışma prensipleri, bazı markaların dizel ve benzinli acaç modelleri üzerinde yapılan hesaplamalar, araçların olumlu ve olumsuz yönleri ayrıntılı bir biçimde ele alınacaktır ve hangi kullanıcı grubunun hangi tip aracı tercih etmesi gerektiği anlatılacaktır. Dizel Motorun Çalışma Prensibi Nasıldır ? Rudolf Diesel tarafından bulunan, İçten yanmalı bir motor tipi olan dizel motorlar, bir gazın (oksijen içeren) sıkıştırılması ile yüksek basınca ulaşması, daha sonra yüksek basınçlı ve sıkıştırılmış olan bu gaza silindirden yakıt püskürtülmesi ile alev alması prensibiyle çalışmaktadırlar. Daha ayrıntılı bahsetmek gerekirse, dizel motorda 4 zamanlı bir çalışma prensibi vardır. Bu 4 zaman; emme zamanı, sıkıştırma zamanı, patlama zamanı ve egzoz zamanıdır. Emme zamanı: Bu evrede emme subabı açılır. Bu sayede hava ile dolan pistonun aşağıya doğru hareketi sağlanır. Sıkıştırma Zamanı: Bu evrede içi oksijen içeren bir gaz ile dolan piston yukarı doğru hareket etmektedir. İlk evrede görevini tamamlayan emme subabı kapandığı için gazın çıkış yapabileceği herhangi bir yer bulunmamaktadır. Dolayısı ile pistonun yuları çıkması ile içindeki gaz sıkışır. Sıkıştırılan bu gazın basıncı ve sıcaklığı aşırı derecede artmaktadır (500-700 santigrat derece arası). Patlama Zamanı: Bu evrede; sıkıştırma evresinin sonunda aşırı derecede ısınmış olan gazın içerisine silindir vasıtasıyla yakıt püskürtme işlemi gerçekleştirilir. Gazın sıcaklığı ve basıncı nedeniyle püskürtülen yakıt (mazot) alev alır ve bir patlama gerçekleşir. Gerçekleşen bu patlamanın ortaya çıkarmış olduğu enerji sayesinde piston aşağıya doğru itilir ve dönme hareketi meydana gelir. Egzoz Zamanı: Aşağıya inen pistonun içerisinde yanmış ve atık olan gaz meydana gelmiştir. Bu gazın dışarıya atılması işlemi; dönme hareketi yapan pistonun yeniden yukarı çıkması esnasında egzoz subabının açılması ile gerçekleşmektedir. Bu sayede yanmış gaz dışarı atılır ve 4 zaman tamamlanmış olur. Benzinli Motorun Çalışma Prensibi Nasıldır ? Nikolaus Otto tarafından bulunan ve bulunması dizel motorlardan daha önceye dayanan benzinli motorlar da 4 zamanlı motorlar arasında bulunmaktadır (Dizel motorların ortaya çıkışında benziznli motorlardan esinilmiştir). Bu evrelerde gerçekleşen işlemlerden bahsedilmek gerekirse; Emme Zamanı: Pistonun sol üst tarafında bulunan emme subabının açılması ile birlikte silindir içerisine hava + benzin karışımı girmektedir (bu hareket; subap açıldıktan sonra pistonun aşağıya doğru gitmesi ile oluşan vakum sayesinde gerçekleşmektedir). Sıkıştırma Zamanı: İki subapta kapalı olduğundan silindir bloğunun içinde sıkışmış olan hava + yakıt (benzin) karışımı, pistonun yukarıya doğru hareket etmesi ile çok daha fazla sıkıştırılmaktadır. Bu esnada karışımın hem basıncı, hem de sıcaklığı yükselmektedir. Yanma Zamanı: Sıkıştırılan bu karışım, emme ve egzoz subaplarının ortasında bulunan bujinin (dizel motordaki silindirin yerine benzinli motorda buji bulunmaktadır) ürettiği kıvılcım ile ateşlenmekte ve yanma işlemi gerçekleşmektedir. Yanma aşamasında açığa çıkan enerji ile pistonun (dolayısı ile aracın) hareketi meydana gerçekleşmektedir. Egzoz Zamanı: Yanma enerjisi ile aşağıya inen piston tekrar yukarı gelirken egzuz subabının açılması ile birlikte, yanmış gazın dışarıya atılması işlemi gerçekleştirilir ve döngü tamamlanmış olur. Dizel ve Benzinli Motorlar Arasındaki Farklılıklar Nelerdir? Çalışma prensipleri birbirine çok benzeyen bu iki motor tipindeki temel farklılıklar; Benzinli motorda yakıt ateşlenerek (buji ile) enerjiye dönüşürken, dizel motorda sıkıştırma yöntemi kullanılmaktadır. Dizel motorlarda yakıt olarak mazot, benzinli motorlarda ise benzin kullanılmaktadır. Mazotun elde edilmesinde benzin gibi uzun ve zahmetli işlemler gerekmediğinden mazot yakıtı benzine göre daha ucuzdur. Genel anlamda dizel motorlarda yakıttan elde edilen enerjinin verimi %40’ın üzerindedir; ancak benzinli motorlarda bu oran %20 seviyesindedir. Yani benzinli motorlar açığa çıkan enerjinin en fazla %20’sini, dizel motorlar ise %40’ını kullanmaktadırlar. Yakıt verimliliğinin az olmasına karşın genel anlamda benzinli motorların performansları daha yüksektir; ancak günümüzde çeşitli yenilikler sayesinde dizel motorlar performans açığını kapatmaktadırlar. Dizel motorlarda yanma işleminin gerçekleşmesi için sıcaklığın minimum 500 santigrat derece olması gerekmektedir; dolayısıyla aşırı soğuk havalarda eski teknoloji bazı dizel motorların çalışmasında problem yaşanabilmektedir (günümüzde bu tarz sorunlarla pek fazla karşılaşılmamaktadır). Benzinli motorlarda ise ateşleme için buji kullanıldığından böyle bir problem bulunmamaktadır. Yakıtının ucuz olmasına karşın, dizel motor fiyatları benzinli motorlara göre daha pahalıdır; bu sebepten dolayı dizel motorlu araçlar benzin motorlu araçlara göre daha pahalı olmaktadırlar Dizel ve Benzinli Otomobillerde Maliyet Hesabı Yeni otomobil alacak kişilerin kafalarını en çok kurcalayan konulardan birisi olan maliyet konusunda etkili olan faktörler; ortalama benzin ve mazot fiyatları, otomobilin 100 km’de kaç litre benzin / mazot harcadığı, kişilerin bir senede ortalama kaç kilometre yol yaptığı , benzinli ve dizel otomobiller arasındaki fiyat farklılıkları, benzinli ve dizel araçların bakım-onarım ücretleri şeklinde sıralanabilir (bu faktörlere yıpranma payları, tercih oranları vb. bir çok madde eklemesi yapılabilir; ancak maliyeti etkileyen ana faktörler yukarıdakilerdir). Örneğin Toyota Auris’in dizel modeli ele alındığında; Model: 1.4 D-4D 6 İleri Düz Vites (Advance) Yakıt: Dizel Araç Fiyat: 80950 TL Yakıt tüketimi: 4 lt / 100 km Mazot fiyatı: 3,91 TL Benzinli modelinde ise; Model: 1.6 Valvematic 6 İleri Düz Vites (Advance) Yakıt: Dizel Araç Fiyatı: 69150 TL Yakıt tüketimi: 6,3 lt / 100 km Benzin Fiyatı: 4,55 TL (Fiyatlar yaklaşık fiyatlar olup, değişiklik gözlenebileceğini unutmamak gerekir). Yukarıdaki veriler eşliğinde, yılda ortalama 10000 ve 20000 km yol giden bir bireyin yakıt masraflarını ve aradaki farkı hesaplayalım; Benzinli ile dizel aracın fiyat farkı: 80950 – 69150 = 11800 TL’dir (benzinli araç daha ucuzdur). Yılda ortalama 10000 km yol giden kullanıcı için yakıt masrafı; Dizel için: 10000 * (4 / 100) * (3,91) = 1564 TL Benzin için: 10000 * (6,3 / 100) * (4,55) = 2866,5 TL Aradaki fark: 2866,5 – 1564 = 1302,5 TL (Yıllık) Fiyat farkını çıkarma süresi: 11800 / 1302,5 = 9 sene (yaklaşık olarak). Yılda ortalama 20000 km yol giden kullanıcı için yakıt masrafı; Dizel için: 20000 * (4 / 100) * (3,91) = 3128 TL Benzin için: 20000 * (6,3 / 100) * (4,55) = 5733 TL Aradaki fark: 5733 – 3128 = 2605 TL (Yıllık). Fiyat farkını çıkarma süresi: 11800 / 2605 = 4,5 sene (yaklaşık olarak). Bu değerler otomobillerin marka ve modellerine göre farklılık gösterseler de birbirlerine yakın çıkacaktır. Yukarıdaki veriler yorumlandığında, 11800 TL’lik farkın 9 senede çıkması için dizel araç almak mantıksız iken, 4,5 senede dizel alarak bu farkı kapatmak mantıklı bir hareket olacaktır. Dizel ve benzinli otomobillerin periyodik bakım ücretlerinde yüksek miktarda farklılıklar bulunmamaktadır; ancak çeşitli arıza vb. durumlarında dizellerin enjektörleri ve çeşitli parçaları daha pahalı olacaktır. Bu yüzden yukarıdaki hesaplamalar bu tip arızaların olmadığı varsayımıyla gerçekleştirilmiştir. Sıfır araç alacak sürücülerin dikkat etmesi gereken bir diğer nokta ise; aracın genel anlamda şehir içinde mi, şehirler arasında mı kullanılacağı konusudur. Yukarıdaki yakıt tüketimleri şehir içi ve şehir dışı tüketimlerinin ortalamaları olarak verilmiştir; ancak örneğin şehir içi ağırlıklı kullanımlarda benzinli ve ufak araçlar hem az yakıt harcayarak, hem de yüksek performans sergileyerek tercih sebebi olmaktadır. Bunun zıttı olarak, uzun yol giden ve daha büyük çaplı araçlarda dizel tercih edilmesi maddiyat açısından sağlıklı olacaktır. kaynak