Dünyada otomotiv sektörü gerek büyüklüğü, gerekse etki alanı açısından en önemli sanayi dallarından biri olarak görülür. Bu doğrultuda otomotiv sanayi, insanların ulaşım ihtiyacının karşılayan ürünler üretmenin ötesinde pek çok teknolojik ve toplumsal gelişmede anahtar bir yol üstleniyor. Son yüz yılda otomobil kültürü dünya geneline yayılırken, sektör dünya ekonomisine yön vermenin yanında insanların nerede ve nasıl yaşadıkları noktasında da önemli değişimlere yol açtı.

Uluslararası Motorlu Taşıt Üreticileri Birliği’nin (OICA) saptamalarına göre, dünya otomotiv sektörü eğer bir ülke olsaydı bir yıl içerisinde üretilen brüt katma değer üzerinden 2017 itibarıyla dünyanın en büyük altıncı büyük ekonomisi olacaktı. Sektör 2017 yılı içerisinde 1,9 trilyon dolar brüt katma değer üretirken 84,8 milyar dolar tutarında AR-GE yatırımları yapıyor. Bu sayede dünya genelinde bir yıl içerisinde otomotiv sektörü üzerinden kamuya 400 milyar dolar üzerinde vergi geliri sağlanıyor. Bununla birlikte, toplam imalat sanayi istihdamının yüzde 5’lik bir kısmını sağlayan sektörde sayıları milyonlara ulaşan pek çok insan da istihdam ediliyor.

Dünya genelinde 2009 yılındaki sert daralmanın ardından sektörün üretim ve satışları 2010-2017 arasında istikrarlı olarak büyümeyi sürdürdü. Bu iyileşmede, yüksek jeopolitik belirsizliklere ve finansal piyasalardaki oynaklıklara rağmen küresel ekonomik aktivitedeki görece istikrarlı büyüme eğilimi etkili oldu. 2017 yılında dünyada toplam otomotiv satışları bir önceki yıla göre yüzde 3,1 artışla 96,8 milyon adete çıkarken, üretim yüzde 2,4 büyüyerek 97,3 milyon adete yükseldi. LMC Automotive verilerine göre ise 2018’de toplam üretim ve satışlar yüzde 2,7 gerileme ile 94,7 milyon adede geriledi.

2019 yılında ise sektörün üretiminin yüzde 3,7 daha küçülerek 91,2 milyon seviyelerine gerileyeceği tahmin ediliyor.

Dünya otomotiv sektöründe son 10 yılda üretim Avrupa ve ABD’den Asya’ya kayarken, bölgeler içinde de gelişmiş ekonomilerden gelişmekte olan ekonomilere doğru bir yönelim olduğu görülüyor. Dünya otomotiv üretiminde küresel kriz öncesinde Amerika ve Avrupa’da sırasıyla yüzde 26 ve yüzde 31’lik paya sahiplerken, 2017 yılına gelindiğinde söz konusu ekonomilerde otomotiv üretiminin payları sırasıyla yüzde 21,2 ve yüzde 22,8’e geriledi. Buna karşın Asya ekonomilerinin küresel otomotiv üretimindeki payı bu 10 yıllık dönemde yüzde 42’den yüzde 55 seviyesine çıktı.

Küresel krizi öncesi ve sonrası dönemde dünya otomotiv üretiminde ilk 10 sıradaki üretici aynı kalırken, sıralamada Asyalı firmaların daha çok öne çıktığı görülüyor. Söz konusu 10 büyük üretici, geçmişte olduğu gibi bugün de dünya toplam otomotiv üretiminin yaklaşık yüzde 68’ini gerçekleştiriyor.

Otomotiv üretici firmaların payları

Üretimdeki kıtalararası geçişler son 10 yılda Asya ekonomilerinin toplam gelirden aldıkları payın artmasıyla otomotiv satışlarına da yansıdı. Toplam satışlar içinde Amerika ve Avrupa’nın 2007 yılındaki payları sırasıyla yüzde 33,0 ve yüzde 32,2’den 2017 yılında sırasıyla yüzde 26,6 ve yüzde 21,6’ya indi. Buna karşın Asya ekonomilerindeki satışların payı aynı dönemde yüzde 33,0’dan yüzde 50,5’e yükseldi. Yine üretimde olduğu gibi, kıtalar içinde gelişmiş ekonomilerdeki pazardaki doygunlukla birlikte satışlar zayıflarken, gelişmekte olan ekonomilerin gelir artışlarıyla uyumlu olarak daha güçlü performanslar dikkat çekiyor.

Satışların yıllar itibarıyla dağılımı

Düşük karbon emisyonlu, çevre dostu hibrit ve elektrikli araçların daha çok tercih edilmesi dünya genelinde geleneksel üreticileri yeni yatırımlara zorluyor. Firmaların mevcut üretim yapısında hızlı değişiklikleri getirememeleri durumu da için üretim üzerinde baskı oluşturuyor. Bu nedenle 2018 yılının son çeyreğinde dünyanın belli başlı ekonomilerinde otomotiv sektörü üretimi ciddi sıkıntılarla boğuştu. Bu dönemde İngiltere’nin AB’den ayrılma süreci (Brexit) Avrupa’daki otomotiv üreticilerini kendilerine yeni üretim merkezleri belirlemek zorunda bırakırken, küresel ticaretteki korumacı eğilimlerin, diğer imalat sanayi firmalarında olduğu gibi dünya otomotiv sektörü üzerindeki tehdidi de arttı.

Dünya otomotiv sektörünün yakın dönemdeki seyri açısından rekabeti düzenleyen ve tüketici haklarını koruyan yasal gelişmelerin yanında yakıt tüketimini azaltan, güvenliği ve verimliliği artıran ve sıkılaşan çevre düzenlemelerini ön planda tutan teknolojilerin kullanımı önem taşıyor. Satışların gücünü koruması ve üretimde verimlilik artışı sağlayan süreç iyileştirmeleri sayesinde sektör dünya genelinde karlılığını korusa da yeni koşullara uyum sağlamak üzere yapılacak yüksek AR-GE harcamaları ve sektör temsilcilerinin ödemek zorunda kaldıkları ceza ve tazminatların önümüzdeki yıllarda da dünya otomotiv sektörünün baş etmek durumunda kalacağı zorluklar olacak. Bu nedenle firmalar, son yıllarda daha çok işbirliğine giderek bu zorlukların üstesinden gelmeye çalışıyor.